Czym jest transport intermodalny? Kiedy warto z niego skorzystać?

Wybór odpowiedniego środka transportu to znacznie więcej niż kwestia dostarczenia towaru z punktu A do punktu B. Dla wielu firm to strategiczny element ich działalności wpływający na koszty operacyjne, terminowość dostaw, bezpieczeństwo ładunku oraz zgodność z aktualnymi wymogami środowiskowymi. W odpowiedzi na te potrzeby coraz większym zainteresowaniem cieszy się transport intermodalny – elastyczne rozwiązanie, które umożliwia łączenie różnych gałęzi transportu w ramach jednego, spójnego procesu.

W tym artykule wyjaśniamy, czym jest transport intermodalny, jak przebiega w praktyce, jakie ma zalety i wady oraz kiedy jego zastosowanie przynosi realne korzyści dla firm działających w łańcuchach dostaw.

Transport intermodalny – definicja i najważniejsze cechy

Transport intermodalny to sposób przewozu towarów, w którym wykorzystywane są co najmniej dwa różne środki transportu, a cały ładunek przemieszcza się w ramach tej samej jednostki ładunkowej, np. kontenera, nadwozia wymiennego lub naczepy. Czasem pojawia się więc konieczność zjednostkowania ładunku, np. przy towarach pochodzących od różnych nadawców lub z kilku zamówień. Co istotne, nie ma w nim potrzeby przeładowywania towaru przy każdej zmianie środka transportu. To rozwiązanie pozwala na efektywne łączenie atutów różnych gałęzi transportu. Transport intermodalny może być wykonywany w relacji krajowej, międzynarodowej, kontynentalnej lub międzykontynentalnej.

Warto podkreślić, że cały proces realizowany jest zazwyczaj na podstawie jednej umowy przewozowej, a za jego przebieg odpowiada jeden operator logistyczny, co znacznie upraszcza zarządzanie łańcuchem dostaw.

Kilka środków transportu – jedna jednostka ładunkowa

Jak zostało już wspomniane, kluczową cechą transportu intermodalnego jest utrzymanie tej samej jednostki ładunkowej na całej trasie przewozu – niezależnie od tego, ile razy zmieni się środek transportu. Towar umieszczony zostaje w jednym kontenerze, jednej naczepie lub specjalistycznym nadwoziu wymiennym i pozostaje w takiej formie od momentu załadunku aż do dostarczenia go do miejsca docelowego.

Najczęściej stosowaną miarą takiej jednostki w przewozach kontenerowych jest jednostka pojemności TEU (Twenty-foot Equivalent Unit) odpowiadająca kontenerowi o długości 20 stóp. Przykładowo, podczas gdy zestaw drogowy może przewieźć maksymalnie 2 jednostki TEU, współczesne największe kontenerowce oceaniczne osiągają pojemność przekraczającą 23 700 TEU.

Różnice między transportem intermodalnym, multimodalnym i kombinowanym

Pojęcia transport intermodalny, multimodalny i kombinowany często pojawiają się w podobnych kontekstach, jednak oznaczają różne formy przewozu. Warto znać istotne różnice między nimi, by nie pomylić się w trakcie ustalania szczegółów przemieszczenia ładunku:

• Transport intermodalny polega na wykorzystaniu minimum dwóch rodzajów transportu w trakcie przewozu, jednak towar przez całą trasę podróżuje w jednej jednostce ładunkowej, bez konieczności jej otwierania czy dokonywania przeładunku zawartości.
• Transport multimodalny również opiera się na połączeniu różnych środków transportu, ale dopuszcza zmianę jednostki ładunkowej. Przeładunek może być konieczny przy przejściu z jednego etapu transportu do kolejnego.
• Transport kombinowany to specyficzny rodzaj transportu intermodalnego. Zakłada on, że główna część trasy odbywa się koleją, żeglugą śródlądową lub przybrzeżną, natomiast transport drogowy ograniczony jest do możliwie najkrótszych odcinków dowozowych lub odwozowych.

Zrozumienie tych różnic ułatwia wybór odpowiedniego modelu logistycznego, dostosowanego do swoich potrzeb – zależnych od rodzaju ładunku, celu transportu oraz indywidualnych oczekiwań względem kosztów i efektywności operacyjnej.

Może zainteresuje Cię również: Spedycja – co to? Rodzaje spedycji krajowej i międzynarodowej >>>

Jak wygląda proces transportu intermodalnego w praktyce?

Choć połączenie kilku środków transportu w jednym przewozie to złożona operacja, dobrze zaprojektowany transport intermodalny działa jak precyzyjnie zsynchronizowany mechanizm. Kluczem do sukcesu jest tu spójna organizacja łańcucha dostaw, w którym każda gałąź transportu pełni określoną funkcję, a wszystkie etapy skoordynowane są przez jednego operatora lub spedytora.

Od załadunku towarów po dostarczenie do miejsca docelowego

Proces rozpoczyna się od załadunku towarów do odpowiedniej jednostki ładunkowej – najczęściej kontenera, ale może to być również nadwozie wymienne lub naczepa. To kluczowy moment, ponieważ od tej chwili, aż do dostarczenia przesyłki do klienta, zawartość kontenera pozostaje niezmieniona.

Po załadunku kontener trafia do terminala, skąd wyrusza w swoją podróż. Może np. zostać przetransportowany na dalszy odcinek trasy koleją, następnie drogą morską, a na końcu dostarczony do odbiorcy transportem drogowym. To, co wyróżnia ten model, to fakt, że przy żadnej zmianie środka transportu nie następuje rozładunek samego towaru. Dokonuje się tylko zmiany pojazdu lub środka przewozu, który obsługuje daną jednostkę ładunkową.

Na każdym etapie transportu intermodalnego najważniejsze są jego ciągłość, bezpieczeństwo i optymalizacja – zarówno pod względem czasu, jak i kosztów.

Rola terminali przeładunkowych i węzłów kolejowych

Cały proces może działać sprawnie tylko wtedy, gdy zapewniona jest odpowiednia infrastruktura. Wyspecjalizowane punkty przeładunkowe – takie jak terminale lądowe, porty morskie i lotnicze czy węzły kolejowe – umożliwiają płynne przekazywanie jednostki ładunkowej między środkami transportu.

Terminale wyposażone są w odpowiedni dźwigi, suwnice, wózki wysokiego składowania i zautomatyzowane systemy zarządzania ruchem kontenerów. To właśnie na ich terenie odbywa się zmiana środka transportu, przy zachowaniu integralności jednostki ładunkowej. Dobrze skomunikowane terminale są absolutną podstawą dla efektywnego działania przewozów intermodalnych, dlatego inwestycje w infrastrukturę są jednym z kluczowych czynników rozwoju tej formy transportu.

Warto wiedzieć, że transport intermodalny w Polsce korzysta obecnie z nowoczesnych terminali i coraz lepiej skomunikowanych węzłów logistycznych, co przekłada się na rosnącą dostępność tej formy przewozu w naszym kraju.

Zalety transportu intermodalnego – dlaczego warto go wybrać?

Transport intermodalny to rozwiązanie, które zyskuje coraz większe uznanie wśród firm działających w branży transportu i logistyki – i to nie bez powodu. Oferuje szereg korzyści, które sprawiają, że dla wielu przedsiębiorstw staje się konkurencyjny cenowo, a także bardziej bezpieczny i ekologiczny niż tradycyjne formy transportu.

Optymalizacja kosztów i konkurencyjność cenowa

Jednym z głównych powodów, dla których firmy decydują się na skorzystanie z transportu intermodalnego, jest możliwość realnego obniżenia kosztów operacyjnych – szczególnie w przypadku dłuższych tras. Dzięki temu, że główna część przewozu odbywa się najbardziej efektywną dla danego ładunku kombinacją środków transportu – często uwzględniającą kolej lub drogę morską – całościowy koszt przewozu jest niższy niż w przypadku łańcucha dostaw opierającego się wyłącznie na jednym rodzaju transportu, np. drogowym. Dodatkowo brak konieczności przeładunku samych towarów eliminuje koszty robocizny i magazynowania towaru na pośrednich etapach.

Warto też wspomnieć o stabilności cen – w przeciwieństwie do transportu drogowego, który często reaguje na sezonowe zmiany popytu, transport intermodalny cechuje się mniejszą podatnością na wahania stawek w ciągu roku.

Ekologia i dbałość o środowisko naturalne

Dla firm, które zwracają dużą uwagę na aspekt zrównoważonego rozwoju, transport intermodalny jest naturalnym wyborem. Przewozy realizowane z optymalnym wykorzystaniem kolei lub żeglugi śródlądowej generują znacznie niższą emisję dwutlenku węgla w porównaniu do transportu drogowego i lotniczego.

Na wielu trasach możliwe jest ograniczenie emisji CO₂ nawet o kilkadziesiąt procent, co ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie śladu węglowego wykonywanego transportu. Ponadto redukcja natężenia ruchu ciężarowego przekłada się na niższy poziom hałasu i zanieczyszczeń powietrza w przestrzeni miejskiej, a także mniejsze zużycie infrastruktury drogowej.

Brak przeładunku samych towarów = większe bezpieczeństwo ładunku

Ze względu na to, że towar przemieszcza się w tej samej jednostce ładunkowej przez całą trasę – ryzyko błędów, uszkodzeń czy jego zagubienia znacząco spada. Brak konieczności przeładunku samego ładunku przy zmianie środka transportu eliminuje jeden z najbardziej newralgicznych momentów w procesie logistycznym.

Wykorzystywane kontenery są odpowiednio plombowane, co dodatkowo zabezpiecza ładunek przed jakąkolwiek ingerencją z zewnątrz. Dla wielu firm – zwłaszcza transportujących towary wysokiej wartości – to właśnie bezpieczeństwo ładunku stanowi jeden z głównych argumentów za wyborem transportu intermodalnego.

Mniej formalności, większa przewidywalność i dostosowanie do potrzeb

Zorganizowanie całej trasy na podstawie jednej umowy przewozowej to ogromne ułatwienie zarówno dla spedytora, jak i klienta. Nie ma tu potrzeby negocjowania warunków z wieloma przewoźnikami – cały proces nadzoruje jeden operator, który bierze odpowiedzialność za przebieg transportu od początku do końca. Transport intermodalny pozwala w ten sposób zmniejszyć ryzyko nieporozumień i lepiej kontrolować terminy. Przewóz staje się bardziej przewidywalny – a to w logistyce wartość sama w sobie.

Możliwość łączenia różnych środków transportu pozwala zaś optymalnie dopasować trasę i sposób przewozu do specyfiki konkretnego ładunku i indywidualnych potrzeb logistycznych firmy.

Wady transportu intermodalnego – o czym trzeba pamiętać?

Choć transport intermodalny ma wiele zalet, nie jest rozwiązaniem pozbawionym wad. By wdrożyć go efektywnie, trzeba dobrze znać zarówno potencjalne trudności, jak i wymagania związane z jego organizacją. Poniżej omawiamy najważniejsze aspekty, które warto uwzględnić podczas planowania tego rodzaju przewozu.

Wydłużony czas tranzytu i mniejsza elastyczność

Jednym z najczęściej wskazywanych ograniczeń transportu intermodalnego jest mniejsza elastyczność w porównaniu do transportu drogowego. Składy kolejowe i statki funkcjonują według ustalonych rozkładów, które nie zawsze można łatwo dopasować do bieżących potrzeb firmy. Częstotliwość połączeń kolejowych i morskich na wybranych trasach może być ograniczona, co utrudnia planowanie dostaw w bardziej dynamicznych warunkach.

Z tego powodu trzeba się liczyć się możliwością wydłużonego czasu tranzytu – szczególnie jeśli ładunek musi „zaczekać” na kolejny środek transportu na terenie terminala. W przypadku pilnych dostaw może to być bariera nie do przeskoczenia.

Problemy z monitorowaniem przesyłki w czasie rzeczywistym

W odróżnieniu od transportu drogowego, w którym nowoczesne systemy telematyczne pozwalają śledzić pojazd niemal na każdym metrze jego podróży, transport intermodalny nie zawsze gwarantuje monitorowanie przesyłki w czasie rzeczywistym. W wielu przypadkach możliwe jest jedynie sprawdzanie statusu kontenera w punktach kontrolnych – np. w momencie odprawy w danym porcie czy podczas przeładunku na terminalu.

Dla firm, które potrzebują znać na bieżąco dokładne informacje o położeniu ładunku może to być istotne ograniczenie, wykluczające ten rodzaj transportu w ich działalności.

Kosztowna infrastruktura i potrzeba planowania

Efektywne działanie przewozów intermodalnych wymaga też dostępu do rozbudowanej infrastruktury: terminali przeładunkowych, placów składowych, dźwigów, suwnic, a także dobrze skomunikowanych tras kolejowych czy morskich. Nie każda firma dysponuje takimi zasobami lub ma do nich dogodny dostęp.

Co więcej, organizacja tego typu transportu wymaga bardzo dokładnego planowania z wyprzedzeniem oraz doskonałej znajomości lokalnych przepisów różnych krajów i realiów branży TSL. To nie jest rozwiązanie dla szybkich zleceń „na ostatnią chwilę”. Wymagana jest sprawna koordynacja wszystkich etapów przewozu, co może być wyzwaniem – zwłaszcza dla mniejszych przedsiębiorstw.

Przeczytaj też: Ultra Low Emission Zone i inne strefy niskiej emisji w Europie >>>

Kiedy transport intermodalny staje się najlepszym wyborem?

Żadna forma przewozu nie będzie idealnym wyborem dla każdej sytuacji – dotyczy to również transportu intermodalnego. Jeżeli chce się w pełni wykorzystać jego potencjał, warto wiedzieć, w jakich warunkach ta opcja przynosi największe korzyści – zarówno finansowe, jak i operacyjne.

Długie trasy, duże wolumeny i odpowiednia infrastruktura

Transport intermodalny staje się konkurencyjny cenowo przede wszystkim na dłuższych trasach – zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. Im dłuższa podróż, tym bardziej opłaca się wykorzystać kolej lub żeglugę śródlądową na głównym odcinku, ograniczając transport drogowy do krótkich dojazdów – np. między terminalem a punktem załadunku lub odbioru. W praktyce transport intermodalny najlepiej sprawdza się na trasach, które łączą transport morski z lądowym – na przykład gdy obejmują przewozy kontenerów od portów morskich do centrów logistycznych zlokalizowanych w głębi kraju.

Nie bez znaczenia jest tu też oczywiście wielkość ładunku. Przewozy intermodalne zaleca się w szczególności dla przewozów obsługujących duże wolumeny towaru – zwłaszcza gdy mają do pokonania duże odległości, by trafić do miejsca docelowego.

Model ten niesie za sobą również duże korzyści, gdy szlak transportowy przebiega przez kraje z dobrze rozwiniętą infrastrukturą intermodalną – zwłaszcza w zakresie transportu kolejowego, portów morskich oraz terminali przeładunkowych.

Dla kogo transport intermodalny znajdzie zastosowanie?

To rozwiązanie najczęściej wybierają firmy:

• transportujące ciężkie ładunki (np. materiały budowlane, komponenty przemysłowe),
• obsługujące międzynarodowe łańcuchy dostaw,
• realizujące regularne dostawy na powtarzalnych trasach (w szczególności długich),
• poszukujące sposobu na ograniczenie wpływu transportu na środowisko,
• oczekujące stabilnych cen przewozu niezależnie od sezonu.

Transport intermodalny znajduje zastosowanie także w sektorze e-commerce, przemyśle motoryzacyjnym czy produkcyjnym – wszędzie tam, gdzie liczy się przewidywalność i bezpieczeństwo dostaw.

Podsumowanie

Transport intermodalny prezentuje nowoczesne podejście do organizacji przewozu ładunków, wykorzystujące różne środki transportu w jednym, spójnym systemie. Dzięki wykorzystaniu jednej jednostki ładunkowej na całej trasie możliwe jest uniknięcie przeładunków samego towaru na trasie, zwiększenie jego bezpieczeństwa oraz lepsza kontrola kosztów. Choć model ten wymaga starannego planowania i odpowiedniego zaplecza infrastrukturalnego, transport intermodalny bardzo dobrze sprawdza się na długich trasach, w przewozach dużych i ciężkich ładunków, a także w międzynarodowych łańcuchach dostaw.

To rozwiązanie, które warto rozważyć szczególnie wtedy, gdy logistyka realizowana jest na większą skalę i potrzebna jest efektywność, przewidywalność oraz odporność na wyzwania współczesnego rynku.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czym różni się transport intermodalny od multimodalnego?

Zarówno transport intermodalny, jak i multimodalny opierają się na wykorzystaniu różnych rodzajów transportu (minimum dwóch) w ramach jednej trasy przewozu. Kluczowa różnica polega na sposobie obchodzenia się z ładunkiem. W transporcie intermodalnym ładunek przez całą trasę znajduje się bowiem w jednej jednostce załadunkowej (np. w tym samym kontenerze) – bez przeładunku samego towaru. Z kolei w transporcie multimodalnym dopuszcza się zmianę jednostki, co oznacza, że zawartość może być przeładowywana na różnych etapach przewozu.

Jakie są rodzaje transportu intermodalnego?

Różne rodzaje transportu intermodalnego wynikają z kombinacji wykorzystywanych środków transportu. Mogą to być połączenia drogowo-kolejowe, drogowo-morskie, kolejowo-drogowo-morskie, a także drogowo-lotnicze, kolejowo-drogowo-lotnicze, kolejowo-drogowo-rzeczne, kolejowo-morskie i kolejowo-lotnicze. Kluczowe jest, by w każdym z tych modeli towar dotarł do miejsca docelowego dzięki podróży w tej samej jednostce ładunkowej przez cały proces transportu.

Czy transport intermodalny nadaje się do małych przesyłek?

Nie jest to rozwiązanie optymalne dla niewielkich ładunków, w przypadku których najczęściej korzysta się z jednego środka transportu. Transport intermodalny opiera się na przewozie w kontenerach lub innych dużych jednostkach ładunkowych, dlatego bardziej opłaca się korzystać z niego przy większych lub skonsolidowanych przesyłkach.