Ultra Low Emission Zone i inne strefy niskiej emisji w Europie
W Europie coraz więcej miast decyduje się na ograniczenie ruchu pojazdów emitujących duże ilości zanieczyszczeń. Choć wprowadzane w nich strefy niskiej emisji (Low Emission Zones – LEZ), ultra niskiej emisji (Ultra Low Emission Zones – ULEZ) i zerowej emisji (Zero Emission Zones – ZEZ) rządzą się różnymi zasadami, mają jeden wspólny cel: poprawę jakości powietrza i ochronę zdrowia mieszkańców. Żeby go osiągnąć, aktywnie działają na rzecz zmniejszenia poziomu emisji spalin i promują ekologiczne formy transportu.
W tym artykule przyjrzymy się funkcjonowaniu różnych stref niskiej emisji w europejskich krajach oraz temu, w jaki sposób wpływają na codzienność kierowców – również tych z sektora TLS.
Czym są strefy niskiej emisji (Low Emission Zones)?
Strefy niskiej emisji (LEZ – Low Emission Zones), znane też w Polsce jako strefy czystego transportu (SCT), to wyznaczone obszary miejskie, w których obowiązują dodatkowe restrykcje dotyczące wjazdu pojazdów o największej emisji spalin. Głównym celem ich funkcjonowania jest obniżenie poziomu zanieczyszczenia powietrza w miastach, a co za tym idzie, poprawa warunków środowiskowych dla ich mieszkańców.
Do takich stref mogą wjeżdżać wyłącznie pojazdy, które spełniają określone przepisami normy emisji – zazwyczaj są to europejskie normy Euro, powiązane z rokiem produkcji i klasą emisji spalin. Starsze pojazdy, zwłaszcza te, które posiadają silnik Diesla bez zamontowanych filtrów cząstek stałych, muszą liczyć się z zakazem wjazdu lub koniecznością uiszczenia dodatkowej opłaty. W przypadku pojazdów ciężarowych przepisy bywają jeszcze bardziej rygorystyczne – często wymagane jest posiadanie normy Euro VI oraz zastosowanie zaawansowanych technologii oczyszczania spalin. Za nieuprawniony wjazd do stref niskiej emisji grożą wysokie kary finansowe.
W ostatnich latach niektóre miasta zdecydowały się na wprowadzenie jeszcze bardziej zaostrzonych wersji tych stref, takich jak Ultra Low Emission Zone (ULEZ) czy Zero Emission Zone (ZEZ), w których do ruchu dopuszczono wyłącznie pojazdy niskoemisyjne, elektryczne lub wodorowe. W części lokalizacji utworzenie stref LEZ powiązano też z dodatkowymi inwestycjami w transport publiczny – tak, by mieszkańcy korzystający z komunikacji miejskiej mieli na co dzień dostęp do bardziej ekologicznych form przemieszczania się.
Strefy niskiej emisji w krajach Europy
W całej Europie systemy stref niskiej emisji rozwijają się bardzo dynamicznie – wprowadzane są już nie tylko w dużych zagranicznych miastach, ale także w wielu mniejszych miejscowościach. W zależności od lokalizacji, różnią się zakresem, wymogami i sposobem egzekwowania przepisów.
Wielka Brytania i Ultra Low Emission Zone w Londynie
Wielka Brytania była jednym z pierwszych krajów, które wprowadziły zaawansowany system ograniczeń dla pojazdów najmocniej zanieczyszczających powietrze. Choć funkcjonuje w niej wiele stref LEZ z różnymi lokalnymi regulacjami, np. w Birmingham, Glasgow czy Bristolu – a nawet strefa zerowej emisji, czyli ZEZ (Zero Emission Zone) w Oxfordzie – w centrum głównego zainteresowania kierowców znajduje się londyńska strefa Ultra Low Emission Zone (ULEZ), czyli strefa ultra niskiej emisji.
Ultra Low Emission Zone (ULEZ) to obecnie jedna z najbardziej restrykcyjnych stref niskiej emisji w Europie. Choć początkowo obejmowała tylko Centrum Londynu, teraz zalicza się do niej cały obszar 32 dzielnic miasta oraz City of London – poza autostradą M25. Obowiązuje przez całą dobę, cały rok (z wyjątkiem 25 grudnia).
Do strefy ULEZ mogą wjeżdżać tylko pojazdy spełniające rygorystyczne normy emisji – Euro 4 dla silników benzynowych i Euro 6 dla diesla. Dotyczy to samochodów osobowych, dostawczych i minibusów (do 5 t DMC). Motocykle, motorowery, trójkołowce silnikowe i czterokołowce (kategorii L) muszą mieć minimum normę Euro 3. Pojazdy niespełniające wymogów uiszczają dzienną opłatę w wysokości 12,50 GBP (stan na czerwiec 2025). Kary za brak opłaty sięgają 180 funtów.
Pojazdy ciężarowe (powyżej 3,5 t DMC) oraz autobusy, autokary i minibusy (powyżej 5t DMC) nie podlegają opłacie ULEZ, lecz są objęte odrębnym systemem LEZ – Low Emission Zone. Żeby uniknąć kar, muszą spełniać normę emisji Euro VI (NOx i PM). Niewypełnienie tych wymogów może skutkować opłatami od 250 do nawet 2000 funtów dziennie.
Dodatkowo pojazdy ciężarowe o DMC powyżej 12 ton muszą posiadać tzw. HGV Safety Permit, czyli zezwolenie potwierdzające ich techniczną zgodność z Direct Vision Standard (DVS) – normą mierzącą widoczność kierowcy bez użycia lusterek czy kamer. W przypadku braku zezwolenia, kara wynosi nawet 550 funtów.
Trzeba też pamiętać, że każdy pojazd spoza Wielkiej Brytanii musi zostać zarejestrowany w systemie Transport for London – nawet jeśli spełnia wymagane normy emisji.
Wszystkie potrzebne i aktualne informacje można znaleźć na stronie Ultra Low Emission Zone >>>.
Niemcy
Niemcy od lat należą do liderów w Europie, jeśli chodzi o wdrażanie stref niskiej emisji, znanych jako Umweltzonen. Obowiązują one w wielu dużych miastach, takich jak Berlin, Monachium, Frankfurt, Kolonia czy Stuttgart.
Chcąc wjechać do niemieckiej strefy niskiej emisji, pojazd musi posiadać odpowiednią nalepkę ekologiczną (Umweltplakette), wskazującą klasę emisji – przed 2025 rokiem dostępne były w 3 wersjach: zielonej, żółtej lub czerwonej. Obecnie tylko zielona plakietka (najwyższy poziom zgodności) umożliwia legalny wjazd do Umweltzonen. Żółte i czerwone nalepki zostały wycofane ze sprzedaży i przestały uprawniać do poruszania się po takich strefach.
Dla pojazdów ciężarowych obowiązują szczególne przepisy – muszą spełniać co najmniej normę Euro IV (lub Euro III z filtrem cząstek stałych), żeby otrzymać zieloną plakietkę. Dotyczy to zarówno pojazdów kategorii N2 i N3 (ciężarówki), jak i autobusów (M2 i M3).
Brak ważnej naklejki skutkuje mandatem w wysokości do 100 euro. Należy pamiętać, że w każdym mieście mogą obowiązywać dodatkowe lokalne zasady, dlatego należy sprawdzić je przed wjazdem.
Lista niemieckich miast ze strefami Low Emission Zone >>>.
Francja
We Francji funkcjonuje system ekologicznych stref ruchu ZFE (Zones à Faibles Émissions) oparty na naklejkach Crit’Air, które klasyfikują pojazdy według poziomu emisji spalin. Obecnie obowiązuje on w kilkunastu miastach, m.in. w Paryżu, Lyonie, Grenoble, Marsylii, Lille, Nantes czy Strasburgu.
Każdy pojazd musi posiadać odpowiednią winietę Crit’Air – od 0 (pojazdy elektryczne) do 5 (najstarsze pojazdy z silnikami spalinowymi) – żeby poruszać się po strefie niskiej emisji. Przykładowo w strefie niskiej emisji w Paryżu zakazane kategorie Crit’Air to 3,4 i 5. Brak winiety lub winieta niewystarczająca dla danej strefy skutkują zakazem wjazdu lub karami finansowymi.
Pojazdy ciężarowe podlegają tym samym zasadom – wymagane jest spełnienie określonej klasy emisji, co często wyklucza starsze ciężarówki z ruchu w centrach miast.
Ze względu na ostatnie wydarzenia (maj 2025), gdy francuski parlament zagłosował za zniesieniem stref niskiej emisji, ich przyszłość stoi pod znakiem zapytania. Jednakże, do czasu ewentualnego wprowadzenia nowego prawa, aktualnie obowiązujące zasady nadal są egzekwowane, a kierowcy powinni śledzić lokalne regulacje.
Hiszpania
Hiszpania wdrożyła obowiązkowy system stref niskiej emisji, znanych jako ZBE (Zonas de Bajas Emisiones). Od 2023 roku każda gmina powyżej 50 tys. mieszkańców (lub 20 tys., jeśli przekroczono limity zanieczyszczeń) musi ustanowić taką strefę. Choć nie wszystkie miasta wywiązały się z tego obowiązku, wiele z nich – m.in. Madryt, Barcelona, Walencja, Sewilla czy Kordoba – już uruchomiło ZBE.
Wjazd do strefy ZBE uzależniony jest od klasy etykiety środowiskowej przypisanej przez Hiszpańską Generalną Dyrekcję Ruchu Drogowego. Obowiązuje pięć kategorii: od Cero, czyli 0 (najczystsze pojazdy – elektryczne i wodorowe), przez ECO (m.in. hybrydy i auta na gaz), po C, B i A. Kategoria A obejmuje pojazdy niespełniające żadnych norm i objęte najszerszymi restrykcjami – nie funkcjonuje dla niej etykieta.
W Madrycie, od 1 stycznia 2025 roku, hiszpańskie pojazdy bez etykiety (klasa A) nie mogą poruszać się po strefie ZBE (z pewnymi wyjątkami). Pojazdy zarejestrowane za granicą nie otrzymują etykiet DGT, ale podlegają wymogom dotyczącym norm strefy. Jeżeli chcą uzyskać zezwolenie na przejazd, muszą dokonać wcześniejszej rejestracji. Więcej informacji o strefie (w j. hiszpańskim) znajduje się na jej oficjalnej stronie >>>.
W Barcelonie zakazy wjazdu dla starszych pojazdów obowiązują już od 2020 roku i dotyczą dni roboczych w godz. 07:00 – 20:00. Hiszpańskie pojazdy muszą mieć etykietę 0, ECO, C lub B. Pojazdy zarejestrowane za granicą mogą wjechać do strefy ZBE, jeśli dokonają rejestracji online i spełniają takie same wymagania emisji jak pojazdy hiszpańskie – np. samochody osobowe muszą mieć minimum normę Euro 3 (benzyna) lub Euro 4 (diesel), a pojazdy kategorii N2 i N3 minimum euro 4. Jeżeli pojazd nie spełnia wymogów norm, może wystąpić o jednodniowe zezwolenie na wjazd (do 24 w roku). Więcej informacji (w j. angielskim) znajduje się na stronie ZBE Barcelony >>>.
Belgia
W Belgii funkcjonują trzy główne strefy niskiej emisji – w Brukseli, Antwerpii i Gandawie. Wszystkie te miasta wprowadziły rygorystyczne zasady wjazdu, oparte na europejskich normach emisji. W przypadku pojazdów z silnikiem Diesla wymagania są szczególnie surowe – w większości przypadków dopuszczalne są wyłącznie auta spełniające normę Euro 5 lub wyższą, podczas gdy dla benzynowych obowiązuje minimum Euro 2. Od 1.01.2026 r. do miast ze strefą LEZ dołączy też Walonia.
W Brukseli ograniczenia dotyczą samochodów osobowych i dostawczych (M1 i N1) oraz autobusów i autokarów (M1 i M3). Od 2027 r. LEZ obejmie tam również motorowery, motocykle, trójkołowce i czterokołowce, a także pojazdy ciężkie kategorii N2 i N3. Aktualne informacje na ten temat znajdują się na oficjalnej stronie strefy >>>.
Chcąc sprawdzić, czy dany pojazd może wjechać do strefy LEZ w Antwerpii, wystarczy wpisać jego dane na oficjalnej stronie LEZ – Stad Antwerpen >>>.
Dla strefy LEZ w Gandawie funkcjonuje odrębna strona, na której można sprawdzić możliwość wjazdu przez pojazd >>>.
Co ważne, wszystkie pojazdy zarejestrowane poza Belgią i Niderlandami muszą dokonać rejestracji online, niezależnie od ich klasy emisji. Kary za niezastosowanie się do przepisów wynoszą do 350 EUR.
Niderlandy
W Niderlandach wiele miast wprowadziło milieuzones – strefy środowiskowe ograniczające wjazd dla pojazdów z silnikiem Diesla niespełniających określonych norm emisji. Znajdują się m.in. w Amsterdamie, Utrechcie, Hadze, Rotterdamie i Arnhem. W zależności od strefy, dozwolone jest poruszanie się jedynie pojazdami z minimum normą Euro 4 (zielona strefa) lub Euro 5 (niebieska strefa). Dla pojazdów ciężarowych, autobusów i autokarów wyznaczono fioletowe strefy, w których obowiązuje norma Euro 6.
W 16 miastach – m.in. Amsterdamie, Eindhoven, Rotterdamie i Utrechcie – zostały też wdrożone strefy zeroemisyjne (ZEZ) dla pojazdów dostawczych i ciężarowych. Wjazd mają jedynie pojazdy elektryczne lub wodorowe. Dla niektórych nowych pojazdów z normą Euro 5 przewidziano okres przejściowy do 2030 roku.
Normę dla poszczególnych pojazdów można sprawdzić w tabelach dostępnych na oficjalnej stronie Milieuzones >>>.
Strefy niskiej emisji w innych krajach europejskich
Poza wymienionymi państwami, strefy niskiej emisji wprowadzono również w wielu innych europejskich krajach. Do jednych z najważniejszych należą:
- Austria: Tyrol (autostrada A12), Wiedeń, Styria, Dolna/Górna Austria, Burgenland,
- Dania: Kopenhaga, Frederiksberg, Aalborgu, Odense, Aarhus,
- Norwegia: Oslo, Bergen,
- Szwecja: Sztokholm, Göteborg, Malmö,
- Finlandia: Helsinki,
- Portugalia: Lizbona,
- Łotwa: Ryga,
- Bułgaria: Sofia,
- Węgry: Budapeszt,
- Włochy: brak LEZ, wprowadzono strefy ograniczonego ruchu ZTL (Zona Traffico Limitato) w centrach historycznych miast.
Choć nie wszystkie z tych stref mają status klasycznych LEZ, łączy je wspólny cel – zmniejszenie emisji spalin w centrach miast i promowanie czystszych form transportu. Ze względu na to, że zmiany w zakresie lokalnych regulacji są dość dynamiczne, każdorazowo, kiedy będziemy chcieli wjechać na teren strefy niskiej emisji w Europie, konieczne jest sprawdzenie, kogo obowiązują dodatkowe restrykcje.
Może zainteresuje Cię również: Spedycja – co to? Rodzaje spedycji krajowej i międzynarodowej >>>
Strefy czystego transportu w Polsce
W Polsce strefy niskiej emisji funkcjonują pod nazwą stref czystego transportu (SCT). Pierwsza z nich działa już w Warszawie od lipca 2024 roku – objęła Śródmieście i centralne dzielnice miasta, a wymagania emisyjne wobec samochodów i innych pojazdów będą zaostrzane etapami aż do 2032 roku. Więcej informacji znajduje się na stronie warszawskiego Zarządu Dróg Miejskich >>>.
Kraków planuje uruchomienie swojej SCT w styczniu 2026 roku. Wprowadzanie ograniczeń nastąpi w dwóch etapach – z początkowo łagodniejszymi, a następnie pełnymi wymogami dotyczącymi norm Euro. Szczegóły można znaleźć na stronie krakowskiej strefy czystego transportu >>>.
Plany wdrożenia SCT opracowują także inne miasta w Polsce, w tym m.in. Wrocław, Lublin, Gliwice, Rzeszów i Toruń. Ponieważ każda gmina ma swobodę w projektowaniu swojej strefy, ich zakres i szczegóły mogą się istotnie różnić.
Podsumowanie
Strefy niskiej emisji stają się obecnie coraz powszechniejszym narzędziem walki europejskich miast z zanieczyszczeniem powietrza. Choć ich forma i zasady różnią się w zależności od lokalizacji, cel pozostaje ten sam – ograniczenie negatywnego wpływu transportu drogowego na środowisko i poprawa jakości życia mieszkańców.
Dynamiczny rozwój tego typu regulacji – w tym wprowadzanie kolejnych specjalnych stref, takich jak Ultra Low Emission Zone i Zero Emission Zone – pokazuje, że przyszłość należy do nisko- i zeroemisyjnego transportu. Dla sektora TSL oznacza to konieczność bieżącego śledzenia zmian, dostosowywania floty i planowania tras z uwzględnieniem lokalnych przepisów. Firmy, które uwzględnią te wymogi odpowiednio wcześnie, zyskają nie tylko przewagę operacyjną, ale także reputacyjną – jako partnerzy odpowiedzialni i nowocześni.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Co to znaczy LEZ? Co to znaczy strefa Low Emission Zone?
LEZ (Low Emission Zone) to po polsku strefa niskiej emisji, czyli obszar miejski, w którym obowiązują ograniczenia dotyczące wjazdu pojazdów niespełniających określonych norm emisji spalin. W zależności od lokalnych przepisów, starsze pojazdy mogą być objęte zakazem wjazdu lub obowiązkiem uiszczenia dodatkowej opłaty. Celem tych stref jest poprawa jakości powietrza w miastach.
Czy pojazdy ciężarowe też muszą spełniać normy w strefach LEZ?
Tak – w wielu europejskich miastach, w których funkcjonują strefy niskiej emisji spalin, pojazdy ciężarowe objęte są bardziej rygorystycznymi wymaganiami, np. obowiązkiem spełniania normy Euro VI. W niektórych strefach konieczne jest też posiadanie dodatkowych certyfikatów bezpieczeństwa – jak np. Direct Vision Standard (DVS) w Londynie.
Jak sprawdzić, czy mój pojazd może wjechać do strefy?
Najprostszym sposobem jest skorzystanie z oficjalnych stron internetowych miast, które wprowadziły strefy niskiej emisji lub z ich systemów rejestracyjnych. Można na nich sprawdzić zgodność pojazdu z obowiązującymi lokalnie normami.
